1. Η Ευζωία και οι Ανάγκες του Ζώου

Τα άγρια ζώα έχουν πολύπλοκες φυσικές, διατροφικές και συμπεριφορικές ανάγκες που είναι πρακτικά αδύνατο να καλυφθούν πλήρως σε ένα οικιακό περιβάλλον:

• Ανεπαρκής Χώρος και Περιβάλλον: Ένας κήπος ή ένα κλουβί, όσο μεγάλο κι αν είναι, δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον φυσικό βιότοπο, ο οποίος παρέχει τον απαραίτητο χώρο για κυνήγι, αναζήτηση τροφής, πτήση, αναρρίχηση και κοινωνική αλληλεπίδραση. Αυτό οδηγεί σε μεγάλο άγχος και στερεοτυπικές συμπεριφορές (επαναλαμβανόμενες, ανούσιες κινήσεις).
• Ειδική Διατροφή: Πολλά άγρια ζώα έχουν εξαιρετικά εξειδικευμένες δίαιτες που είναι δύσκολο, ακριβό ή αδύνατο να αναπαραχθούν σωστά. Η λάθος διατροφή προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας.
• Αδυναμία Εξημέρωσης: Τα άγρια ζώα δεν είναι γενετικά προσαρμοσμένα να ζουν με ανθρώπους όπως τα σκυλιά και οι γάτες. Παραμένουν άγρια, ανεξάρτητα από το πόσο μικρά τα αποκτήσαμε. Κατά την ενηλικίωση, η φυσική τους συμπεριφορά (π.χ. δάγκωμα, γρατζούνισμα, επιθετικότητα) εκδηλώνεται, καθιστώντας τα επικίνδυνα ή/και ακατάλληλα για οικιακή συμβίωση.

2. Κίνδυνοι για τη Δημόσια Υγεία και Ασφάλεια

Η επαφή με άγρια ζώα μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους:

• Μετάδοση Ασθενειών (Ζωοανθρωπονόσοι): Τα άγρια ζώα είναι φορείς ασθενειών όπως η λύσσα, η σαλμονέλα, οι παρασιτώσεις και άλλες ιογενείς ή βακτηριακές λοιμώξεις που μπορούν να μεταδοθούν στους ανθρώπους.

3. Περιβαλλοντικές και Ηθικές Επιπτώσεις

Ο εμπορικός κύκλος των άγριων κατοικίδιων έχει καταστροφικές επιπτώσεις στη φύση:

• Λαθροθηρία και Εμπόριο: Πολλά άγρια ζώα αιχμαλωτίζονται παράνομα από το φυσικό τους περιβάλλον, οδηγώντας στη μείωση των πληθυσμών τους, ακόμη και στην απειλή εξαφάνισης κάποιων ειδών. Για κάθε ζώο που φτάνει σε έναν ιδιώτη, πολλά άλλα πεθαίνουν κατά τη σύλληψη και τη μεταφορά.
• Κίνδυνος Εισβολής: Όταν οι ιδιοκτήτες δεν μπορούν πλέον να φροντίσουν το άγριο κατοικίδιό τους, συχνά το ελευθερώνουν στη φύση. Εάν πρόκειται για μη-γηγενές είδος, μπορεί να γίνει χωροκατακτητικό (εισβολικό) είδος, ανταγωνιζόμενο τα γηγενή ζώα για τροφή και καταφύγιο και προκαλώντας σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά στο τοπικό οικοσύστημα.
• Μη-Ελληνικά Άγρια Ζώα: Στην Ελλάδα, ειδικά για είδη όπως εξωτικά πουλιά, ερπετά ή πιθήκους, η αγορά τους τροφοδοτεί ένα παγκόσμιο δίκτυο που εκμεταλλεύεται τη φύση.

Ηθική Ευθύνη

Ως φυσιοδίφες και Πρόσκοποι, μαθαίνουμε να σεβόμαστε τη Φύση και τη μοναδική θέση κάθε πλάσματος στο οικοσύστημά του. Η πιο ηθική επιλογή είναι να θαυμάζουμε τα άγρια ζώα στο περιβάλλον τους και να υποστηρίζουμε τους οργανισμούς που εργάζονται για τη διατήρησή τους.

Εάν θέλουμε να αποκτήσουμε ένα κατοικίδιο, πρέπει να επιλέγουμε εξημερωμένα ζώα (σκύλους, γάτες, κ.ά.) και ιδανικά να τα υιοθετούμε από καταφύγια.

Έχετε σκεφτεί ποτέ να κάνετε μια εκπαιδευτική δράση για την παρατήρηση άγριων ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον, όπως τα πουλιά ή τα αμφίβια, χωρίς να τα ενοχλείτε; Θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετική προσκοπική δράση!

………………………………………………………………………………………………………....

Έξι Δραστηριότητες Ευαισθητοποίησης

Οι έξι αυτές δράσεις ενισχύουν την φιλοζωική συνείδηση και δείχνουν ότι η αγάπη για τα ζώα εκφράζεται με σεβασμό και υπευθυνότητα, 

είτε μιλάμε για την ελευθερία των άγριων ζώων, είτε για την φροντίδα των εξημερωμένων ζώων.

Δραστηριότητα 1: Ο Ρόλος και οι Ανάγκες του Άγριου Ζώου (Ενσυναίσθηση)

Στόχος: Να κατανοήσουν τα παιδιά ότι ένα άγριο ζώο δεν είναι απλώς ένα «ζώο», αλλά ένα εξειδικευμένο μέλος ενός πολύπλοκου οικοσυστήματος.

Περιγραφή:

1. Επιλογή Μεσογειακού Είδους: Επιλέγουμε ένα αντιπροσωπευτικό άγριο ζώο της ελληνικής φύσης (π.χ., μια χελώνα, ένα γεράκι, έναν σκαντζόχοιρο ή μια αλεπού).
2. Το Εγχειρίδιο του Βιότοπου: Χωρίζουμε την ομάδα σε μικρότερες «ομάδες βιότοπου». Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να απαντήσει σε κρίσιμες ερωτήσεις για το ζώο:
• Διατροφή: Τι ακριβώς τρώει και πού το βρίσκει;
• Σπίτι: Πού κοιμάται και πώς προστατεύεται από τους κινδύνους;
• Συμπεριφορά: Πώς αναπαράγεται, πώς κυνηγάει, πόσο χώρο χρειάζεται για να κινείται;
3. Συζήτηση: Αφού ολοκληρωθεί η έρευνα (μπορεί να γίνει και με τη χρήση του Google Search), συζητάμε: «Μπορεί ένα σπίτι να προσφέρει μια φωλιά 5 χιλιομέτρων για την αλεπού;», «Μπορεί ένα κλουβί να προσφέρει την πτήση των 500 μέτρων για το γεράκι;»
4. Συμπέρασμα: Τα ίδια τα παιδιά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο περιορισμός στερεί από το ζώο την ελευθερία να κάνει αυτό για το οποίο είναι σχεδιασμένο να κάνει.

Δραστηριότητα 2: Το Ταξίδι του Εξωτικού Κατοικιδίου (Ηθική)

Στόχος: Να καταλάβουν τα παιδιά τη σύνδεση μεταξύ της επιθυμίας για «εξωτικό κατοικίδιο» και των περιβαλλοντικών κινδύνων (λαθροθηρία, εμπόριο).

Περιγραφή:

1. Χαρτογράφηση Διαδρομής: Επιλέγουμε ένα εξωτικό ζώο που πωλείται παράνομα (π.χ. έναν εξωτικό παπαγάλο ή ένα ερπετό).
2. Παιχνίδι Ρόλων/Θεατρικό: Η ομάδα δημιουργεί μια νοητή διαδρομή (παιχνίδι ρόλων) από τη ζούγκλα του Αμαζονίου μέχρι το σπίτι στην Ελλάδα. Οι ρόλοι περιλαμβάνουν:
• Ο Λαθροθήρας: Πώς πιάνεται το ζώο (πόσα άλλα χάνονται στη διαδικασία);
• Ο Μεταφορέας: Οι άθλιες συνθήκες του ταξιδιού (κλουβιά, έλλειψη νερού, κίνδυνος ασθενειών).
• Ο Αγοραστής: Τι συμβαίνει όταν το ζώο μεγαλώσει και οι ανάγκες του δεν καλύπτονται;
3. Το Αποτύπωμα: Συζητάμε για το ανθρώπινο αποτύπωμα στην άγρια ζωή. Τα παιδιά κατανοούν ότι η αγορά ενός άγριου ζώου, ακόμη και αν γίνει με καλή πρόθεση, τροφοδοτεί μια βιομηχανία θανάτου.

Δραστηριότητα 3: Ο Κώδικας Φιλίας και Σεβασμού (Δέσμευση)

Στόχος: Η υιοθέτηση ενός προσωπικού κώδικα δεοντολογίας και η δημιουργία ενός υλικού για διάδοση του μηνύματος.

Περιγραφή:

1. Προσκοπική Υπόσχεση: Ως Πρόσκοποι, η ιδέα της υπόσχεσης και του νόμου είναι κεντρική. Δημιουργούμε τον «Κώδικα Σεβασμού της Άγριας Ζωής».
2. Κατασκευή Manual/Poster:
• Τα παιδιά διατυπώνουν 3-5 κανόνες που ξεκινούν με «Εγώ υπόσχομαι...» (π.χ. Εγώ υπόσχομαι να θαυμάζω τα άγρια ζώα μόνο στο περιβάλλον τους. Εγώ υπόσχομαι να μαθαίνω για τα ζώα που ζουν στη γειτονιά μου.).
• Σχεδιάζουν ενημερωτικές αφίσες ή ένα μικρό manual οδηγιών  που θα χρησιμοποιήσουν για να ενημερώσουν άλλους (γονείς, συμμαθητές).
3. Δράση: Οι αφίσες μπορούν να τοποθετηθούν στον χώρο του Συστήματος ή να παρουσιαστούν σε μια σχολική εκδήλωση.

Δραστηριότητα 4: Υποστήριξε τον Γείτονα: Κατασκευή Καταφυγίων (Εναλλακτική Δράση)

Στόχος: Να προσφέρουν ενεργά βοήθεια στην τοπική άγρια ζωή, δείχνοντας ότι η φροντίδα δεν σημαίνει φυλάκιση.

Περιγραφή:

1. Εστίαση στη Χλωρίδα/Πανίδα: Εντοπίζουμε ποια γηγενή άγρια είδη χρειάζονται υποστήριξη στην περιοχή μας (π.χ. πουλιά, μέλισσες, σκαντζόχοιροι).
2. Κατασκευές: Τα παιδιά κατασκευάζουν απλά καταφύγια ή τροφοδότες (όπου επιτρέπεται και ενδείκνυται):
• Σπιτάκια για Πουλιά (Φωλιές): Χρησιμοποιώντας ξύλα και φυσικά υλικά.
• «Ξενοδοχεία» Εντόμων: Για να βοηθήσουν τις μέλισσες και άλλα ωφέλιμα έντομα.
• Ποτίστρες: Μικρές κατασκευές για νερό σε κήπους ή αυλές, ειδικά το καλοκαίρι.
3. Τοποθέτηση & Παρατήρηση: Τοποθετούν τις κατασκευές με προσοχή και καθορίζουν μια περίοδο ήσυχης παρατήρησης , για να δουν αν τα ζώα τις χρησιμοποιούν. Αυτό ενισχύει τον σεβασμό και τον θαυμασμό για τη ζωή τους εκεί που ανήκουν.

5. Η «Πυξίδα» του Υπεύθυνου Ιδιοκτήτη (Υπευθυνότητα)

Στόχος: Να κατανοήσουν τα παιδιά ότι η απόκτηση ενός κατοικιδίου (σκύλου/γάτας) είναι μια δια βίου δέσμευση και όχι μια παροδική επιθυμία. Να συνειδητοποιήσουν ότι η εγκατάλειψη δημιουργεί το πρόβλημα των αδέσποτων.

Περιγραφή:

1. Το «Πριν» και το «Μετά»: Ξεκινάμε με μια συζήτηση: «Τι χρειάζεται ένα κατοικίδιο;» Η ομάδα καταγράφει τις ανάγκες: Χρόνος (βόλτες, παιχνίδι), Χρήμα (τροφή, κτηνίατρος), Χώρος (ασφάλεια, ζεστασιά), Συναισθηματική Φροντίδα (αγάπη, εκπαίδευση).
2. Το Κόστος της Ευθύνης: Δίνουμε στην ομάδα κάποιες κάρτες (ή στοιχεία) που αναγράφουν "Αναπάντεχα Έξοδα" (π.χ. ατύχημα και χειρουργείο, αλλαγή σπιτιού, γέννηση μωρού). Ζητάμε από τα παιδιά να αποφασίσουν: «Εάν συμβεί αυτό, μπορούμε ακόμα να κρατήσουμε τον σκύλο/γάτα; Ποια είναι η υπεύθυνη λύση;»
3. Ο Κύκλος της Εγκατάλειψης: Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι η μη-σκέψη του «Πριν» οδηγεί στην εγκατάλειψη και στη δημιουργία αδέσποτων, τα οποία ζουν σε άσχημες συνθήκες, ακριβώς επειδή ο άνθρωπος δεν εκπλήρωσε την υπόσχεσή του.
4. Κυριότερο Μήνυμα: Ένα κατοικίδιο δεν είναι αντικείμενο που αντικαθίσταται, είναι μέλος της οικογένειας.

6. Γίνομαι «Πρεσβευτής» των Αδέσποτων (Κοινωνική Συμμετοχή)

Στόχος: Να μετατραπεί η ανησυχία για τα αδέσποτα σε πρακτική δράση και να προωθηθεί η ιδέα της Υιοθεσίας έναντι της Αγοράς.

Περιγραφή:

1. Επίσκεψη/Συνεργασία με Καταφύγιο: Εάν είναι δυνατόν, οργανώνουμε μια επίσκεψη σε ένα τοπικό καταφύγιο ή φιλοζωική οργάνωση. Εάν όχι, καλούμε έναν εκπρόσωπο να μιλήσει για τις ανάγκες τους. Τα παιδιά βλέπουν από κοντά τη σκληρή πραγματικότητα και τον ρόλο των εθελοντών.
2. Δημιουργία «Φακέλου Υιοθεσίας»: Τα παιδιά επιλέγουν ένα αδέσποτο ζώο από το καταφύγιο (ή φαντάζονται ένα) και δημιουργούν τον «Φάκελο Υιοθεσίας» του. Ο φάκελος περιλαμβάνει:
• Μια φωτογραφία/σκίτσο του ζώου.
• Την «Ιστορία» του (πώς βρέθηκε στο καταφύγιο).
• Την «Αγγελία Υιοθεσίας» (έμφαση στον χαρακτήρα του και το γιατί αξίζει μια δεύτερη ευκαιρία).
3. Δράση Διάδοσης: Τα παιδιά αναλαμβάνουν τον ρόλο του «Πρεσβευτή». Εξηγούν στους γονείς, τους φίλους και την ευρύτερη κοινότητα γιατί η υιοθεσία ενός αδέσποτου είναι η πιο ηθική επιλογή, προσφέροντας αγάπη σε ένα ζώο που την έχει ανάγκη, αντί να αγοράσουν ένα από εκτροφείο.

Το παρακάτω εγχειρίδιο είναι σχεδιασμένο για να καθοδηγήσει τα ενήλικα Στελέχη -Βαθμοφόρους στην οργάνωση και υλοποίηση των έξι δραστηριοτήτων, διασφαλίζοντας ότι το μήνυμα της υπεύθυνης φιλοζωίας και του σεβασμού της άγριας ζωής θα περάσει με σαφήνεια και ενθουσιασμό.

Εγχειρίδιο Δραστηριοτήτων: Σεβασμός στην Άγρια Ζωή και Υπεύθυνη Φιλοζωία

🎯 Γενικός Στόχος Προγράμματος

Η ευαισθητοποίηση των παιδιών στη διάκριση μεταξύ Άγριας Ζωής (που πρέπει να παραμένει ελεύθερη) και Εξημερωμένου Κατοικιδίου (που απαιτεί δια βίου υπευθυνότητα), προωθώντας την υιοθεσία έναντι της αγοράς και την παρατήρηση έναντι της αιχμαλωσίας.

🧭 Οδηγός Υλοποίησης Δραστηριοτήτων (Για Στελέχη)

Ομάδα Δραστηριοτήτων I: Άγρια Ζώα & Ελευθερία(Δραστηριότητες 1-3)

Ομάδα Δραστηριοτήτων II: Κατοικίδια & Υπευθυνότητα(Δραστηριότητες 4-6)

💡 Βασικές Συμβουλές για τα Στελέχη

1. Ενσυναίσθηση πάνω από Κατηγορία: Ο στόχος δεν είναι να κατηγορήσουμε κανέναν, αλλά να ενθαρρύνουμε την κριτική σκέψη και την ενσυναίσθηση. Ξεκινήστε πάντα από το «Πώς νιώθει το ζώο;».
2. Χρησιμοποιήστε τον Χώρο: Οι δραστηριότητες 1, 2 και 5 μπορούν να γίνουν σε εσωτερικό χώρο. Οι δραστηριότητες 3, 4 και 6 έχουν δράση και κατασκευή και είναι ιδανικές για εξωτερικό χώρο ή εργαστήριο.
3. Σύνδεση με τον Προσκοπισμό: Συνδέστε τα μηνύματα με τις αρχές του Προσκοπισμού: «Ο Πρόσκοπος είναι φίλος και προστάτης των ζώων και των φυτών» (Σεβασμός Άγριας Ζωής) και «Ο Πρόσκοπος είναι τακτικός» (Υπευθυνότητα και οργάνωση της φροντίδας).
4. Ηθική Ερώτηση Κλειδί: Σε κάθε δραστηριότητα, βεβαιωθείτε ότι απαντήθηκε η κεντρική ερώτηση: «Γιατί δεν μπορώ να προσφέρω στο άγριο ζώο αυτό που του προσφέρει η Φύση;» (Ελευθερία/Βιότοπος) και «Ποιος είναι υπεύθυνος για τα αδέσποτα;» (Ο άνθρωπος).

Καλή επιτυχία στην υλοποίηση του προγράμματος! 

ΘΜΠ