Άλλο ένα μοναδικό περιστατικό διάσωσης άγριων ζώων είχαν διασώστες της Προσκοπικής Ομάδας Διάσωσης Άγριας Ζωής Λέσβου και στελέχη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου.

Την Δευτέρα το πρωί κάτοικος από το Σίγρι κατά την διάρκεια ενός περιπάτου στην περιοχή Παλαιοχώρι εντόπισε σε αγροτικό δρόμο ένα μεγάλο αρπακτικό και επικοινώνησε με διασώστη για να μεταβεί στο σημείο. Το άγριο πτηνό αναγνωρίστηκε ότι ήταν ένα Όρνιο - Γύπας (Gyps fulvus) !

Οι διασώστες ειδοποίησαν στελέχη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους να μεταβούν στο σημείο και, όταν έφτασαν, διαπίστωσαν ότι το μεγάλο πτηνό δεν μπορούσε να πετάξει και με ειδικό εξοπλισμό κατάφεραν να το ακινητοποιήσουν και να το μεταφέρουν με ασφάλεια σε ειδικό κλουβί στην εστία των προσκόπων στο Μόλυβο. Αμέσως έγινε επικοινωνία με την ΑΝΙΜΑ – Σύλλογο Προστασίας & Περίθαλψης Άγριας Ζωής και κρίθηκε αναγκαίο να μεταφερθεί στην Αθήνα για τις πρώτες βοήθειες.

Την επόμενη ημέρα το ζώο τοποθετήθηκε σε ειδικό κλουβί χορηγία της οργάνωσης “Pelargos Natura” για αποστολή και παραδόθηκε στο πλοίο της γραμμής από Μυτιλήνη για Πειραιά, όπου το παρέλαβαν μέλη της ΑΝΙΜΑ και ήδη του παραχωρείται η κατάλληλη ιατρική περίθαλψη.

Σύμφωνα με τα στελέχη του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου / Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης Καλλονής, όπου καταγράφουν συστηματικά όλα τα είδη του πουλιών στους υγροτόπους της Δυτικής Λέσβου και υλοποιούν πλήθος δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης προς το κοινό, τα Όρνια – Γύπες είναι περαστικά είδη από το νησί της Λέσβου. Συνήθως παρατηρούνται κάποια μόνο άτομα (1-2) κάθε άνοιξη ή φθινόπωρο. Στην Ελλάδα αναπαράγεται μόνο σε λίγες περιοχές, όπως η Κρήτη, η Θράκη, η Ανατολική Μακεδονία, η Αιτωλοακαρνανία (Δ. Ελλάδα) και τα νησιά της Νάξου και της Ηρακλειάς. Εκτός της χώρας μας εντοπίζεται μόνο στη νότια Ευρώπη (Ισπανική, Ιταλική και Βαλκανική χερσόνησο) και δυτικά στη Μέση Ανατολή και Νότια Ασία μέχρι την Ινδία. Για το χειμώνα ιδιαίτερα τα νεαρά άτομα μεταναστεύουν σε άλλες περιοχές, πιο νότια και κάποια καταλήγουν στην περιοχή κάτω από την έρημο Σαχάρα στην Αφρική.

Συνεχίζουμε!

Από τον Στρατή Σγουρνιό

Ας γνωρίσουμε καλύτερα το θαυμαστό και επιβλητικό αυτό πτηνό:

Όρνιο (Gyps fulvus)

Το Όρνιο (επιστημονική ονομασία Gyps fulvus) είναι ένα από τα πιο γνωστά πτωματοφάγα αρπακτικά πτηνά, και είναι το πλέον διαδεδομένο είδος γύπα στην Ευρώπη και, ειδικότερα, στην Ελλάδα.
Το όνομα του γένους, Gyps, προέρχεται από την ελληνική λέξη «γύπας», που αναφέρεται σε κυρτωμένο ή γαμψό – πιθανότατα αναφορά στο κυρτό ράμφος του πουλιού.
Το ειδικό επίθετο fulvus σημαίνει «καφεκίτρινος», αναφερόμενο στο χρωματισμό του πτερώματος του πουλιού.

Το είδος έχει δύο υποείδη: Gyps fulvus fulvus και Gypsfulvus fulvescens. Στην Ελλάδα απαντά το υποείδος G. f. fulvus.

Βιότοπος και κατανομή

Το Όρνιο είναι είδος που εκτείνεται σε μια ευρεία ζώνη από τη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια, την Τουρκία, έως την ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Στην Ελλάδα, οι αποικίες του συχνά εντοπίζονται σε ορεινές ή ημιορεινές περιοχές — φαράγγια, χαράδρες, δυσπρόσιτες ορθοπλαγιές και βραχώδεις σχηματισμούς. Τέτοιες φυσικές δομές είναι απαραίτητες για το φώλιασμα και βοηθούν στην απογείωση των μεγάλων αυτών πουλιών.
Στην Κρήτη, το Όρνιο είναι ιδιαίτερα διαδεδομένο· το νησί φιλοξενεί τον μεγαλύτερο νησιωτικό πληθυσμό από όλα τα νησιά παγκοσμίως.

Το όρνιο μπορεί να εμφανίζεται σε υψόμετρα έως και 3.000μέτρων· σε περιπτώσεις μετανάστευσης ή μεγάλων μετακινήσεων μπορεί να ανεβεί ακόμη και σε πολύ μεγαλύτερα υψόμετρα.

Βιολογία, μορφολογία και ζωή

Το Όρνιο είναι μεγάλο πτηνό: το μήκος του σώματος κυμαίνεται κατά κανόνα μεταξύ 94–110 εκ. και το άνοιγμα των φτερών του μπορεί να φτάνει τα240–280 εκ., με κάποιες αναφορές να φτάνουν έως και τα 260 εκ.

Το χρώμα του πτερώματός του είναι γενικά καστανο-ξανθό έως καφεκίτρινο, ενώ οι πτέρυγες έχουν πιο σκούρο, μαυριδερό προς μαύρο τόνο.

Το ράμφος του είναι γαμψό στη μύτη και μακρύ — περίπου όσο το μήκος του κεφαλιού. Ο λαιμός και μέρος του κεφαλιού είναι γυμνά (χωρίς φτερά),κατάσταση κοινή στους γύπες: αυτό βοηθά το πουλί να βάζει το ράμφος μέσα σε κουφάρια χωρίς να λερώνονται από αίματα και υπολείμματα.

Τα πόδια του είναι δυνατά και με δάχτυλα που καταλήγουν σε πλατιά και σχετικά κοντά νύχια — διαφορετικά από τα μακριά νύχια άλλων αρπακτικών πουλιών. Αυτή η δομή βοηθά στο βάδισμα πάνω στο έδαφος ή στους βράχους και όχι τόσο στο πιάσιμο θηράματος.

Το Όρνιο έχει ρινική κοιλότητα και μεγάλα ρουθούνια στο ράμφος — χαρακτηριστικό των ειδών του γένους Gyps που βοηθά στην αναπνοή ενώ πετούν.

Όσον αφορά τη μακροζωία, σε αιχμαλωσία έχουν καταγραφεί ηλικίες έως και 37–41 έτη.

Διατροφή και συμπεριφορά

Το Όρνιο είναι αποκλειστικά πτωματοφάγο — τρέφεται με κουφάρια ζώων, κυρίως τρώγοντας τους μύες και τα σπλάχνα.

Λόγω του μακριού λαιμού και του γαμψού ράμφους μπορεί να φτάνει βαθιά μέσα στο κουφάρι χωρίς να χρειάζεται να ανοίξει τη μάζα με ταπόδια του.
Τα Όρνια τρέφονται συχνά ομαδικά — σχηματίζουν ομάδες που μπορεί να αριθμούν αρκετά άτομα, και συχνά βόσκουν σε αποικίες.

Για να πετάξουν και να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις αναζητώντας τροφή, χρησιμοποιούν τη μέθοδο του «γλυστρίσματος / ανύψωσης», εκμεταλλευόμενα ανοδικά ρεύματα αέρα, αντί για διαρκές «χτύπημα» με τα φτερά. Αυτό είναι περισσότερο ενεργειακά αποδοτικό για τα μεγάλα και βαριά πουλιά.

Τα Όρνια φωλιάζουν σε πλάγιους βράχους, σε φαράγγια ή στενές χαράδρες — στοιχεία που βοηθούν και στην αναχώρηση για πτήση αλλά και στην ασφάλεια από θηρευτές ή παρεμβολές. Συνήθως γεννούν ένα αυγό το χρόνο!

Οικολογικός ρόλος και σημασία

Ως πτωματοφάγο είδος, το Όρνιο παίζει κρίσιμο ρόλο στην οικολογία — βοηθά να «καθαρίζεται» το φυσικό περιβάλλον από πτώματα ζώων. Με αυτόν τον τρόπο, περιορίζει την εξάπλωση νόσων που θα μπορούσαν να εκκολαφθούν από σαπρόβια πτώματα, συμβάλλοντας στη διατήρηση της υγείας των οικοσυστημάτων.

Επιπλέον, μέσω της μεταφοράς θρεπτικών ουσιών (μέσω αποσύνθεσης και ενσωμάτωσης οργανικής ύλης) συμβάλλει στην ανακύκλωση στο έδαφος και οικολογική συνοχή των συστημάτων στα οποία ζει.

Ως ένα από τα μεγαλύτερα αρπακτικά και πτωματοφάγα πτηνά, αποτελεί ένδειξη της οικολογικής ισορροπίας στην περιοχή — όπου υπάρχει σωστή διαχείριση γης, παραδοσιακή κτηνοτροφία και προστατευμένα βραχώδη οικοσυστήματα. Στην Ελλάδα, όπου τα ημιορεινά και ορεινά τοπία έχουν χάσει πολλά άγρια οπληφόρα ζώα, το Όρνιο εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την παραδοσιακή κτηνοτροφία για τροφή.

Κίνδυνοι και κατάσταση διατήρησης

Παρόλο που παγκοσμίως το είδος κινείται προς την ανοδική τάση σε πολλές περιοχές, υπάρχουν σημαντικές απειλές για τους πληθυσμούς του.

• Δηλητηριασμένα δολώματα: Η χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων κυρίως για την εξόντωση θηρευτών (λύκων, αλεπούδων, κ.λπ.) μπορεί να οδηγήσει σε μαζικό θάνατο γυπών που τρέφονται από τα κουφάρια.
• Μείωση τροφής: Η αλλαγή των κτηνοτροφικών πρακτικών — όπως η μείωση της παραδοσιακής νομαδικής κτηνοτροφίας — έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη διαθέσιμη τροφή (κουφάρια ζώων) για τα Όρνια.
• Απώλεια ή υποβάθμιση βιότοπου: Καταστροφή φυσικών βραχωδών οικοσυστημάτων, τουριστικές επεμβάσεις, ανάπτυξη αιολικών πάρκων που μπορούν να διαταράξουν τις πτήσεις ή να οδηγήσουν σε πρόσκρουση πουλιών.
• Λαθροθηρία / ανθρωπογενείς παρεμβάσεις: Σε ορισμένες περιοχές, οι γύπες θεωρούνται απειλή — άδικα — και μπορεί να στοχοποιούνται.

Στην Ελλάδα, ειδικά, οι πληθυσμοί θεωρούνται «τρωτοί» — με τις αποικίες της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών (εκτός Κρήτης) να είναι πολύ μειωμένες.
Ωστόσο, το γεγονός ότι υπάρχει ακόμη αξιόλογος πληθυσμός στην Κρήτη, δίνει ελπίδες, εφόσον υπάρξει προστασία και υποστήριξη από τους ανθρώπους.

Προστασία και σημασία για τον άνθρωπο

Η διατήρηση του Όρνιου έχει μεγάλη οικολογική αξία. Η παρουσία του δείχνει ότι το οικοσύστημα — ακόμα και αν έχει μεταλλαχθεί από τον ανθρώπινο παράγοντα — διατηρεί κάποια ισορροπία: υπάρχουν τουλάχιστον κάποια ζώα (αγροτικά ή κτηνοτροφικά) που αφήνουν κουφάρια, και μεγάλο βραχώδες περιβάλλον για φώλιασμα.

Ο ρόλος του ως «φύλακα» της φύσης, που καθαρίζει το περιβάλλον από πτώματα — με ό,τι αυτό συνεπάγεται για δημόσια υγεία, οικολογική ισορροπία και ανακύκλωση — είναι ανεκτίμητος.

Για τη διατήρηση του είδους είναι σημαντική:

• η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση (να αποφεύγεται η χρήση δηλητηρίων, να διατηρούνται φυσικοί βιότοποι),
• η ενίσχυση της παραδοσιακής κτηνοτροφίας / πρακτικών που αφήνουν αποθέματα τροφής,
• η προστασία των περιοχών φωλιάσματος — φαραγγιών, βράχων, απομονωμένων περιοχών —
• και προγράμματα επανεισαγωγής ή παρακολούθησης πληθυσμών όπου αυτή είναι απαραίτητη.

Διεθνώς, η οικογένεια των γυπών του γένους Gyps —στην οποία ανήκει το Όρνιο — περιλαμβάνει πολλά είδη που παίζουν ανάλογο ρόλο.

Τι πρέπει να μας μείνει στο μυαλό:

Το Όρνιο, Gyps fulvus, είναι ένα από τα πιο σημαντικά πτωματοφάγα αρπακτικά πτηνά της Μεσογείου και των Βαλκανίων. Με το επιβλητικό του σώμα, τις τεράστιες φτερούγες και την ικανότητα του να αναζητά τροφή στα δυσπρόσιτα τοπία — και ταυτόχρονα να καθαρίζει τη φύση από πτώματα — έχει έναν οικολογικό ρόλο ζωτικής σημασίας.

Ωστόσο, οι ανθρώπινες παρεμβάσεις — αλλαγές στις κτηνοτροφικές πρακτικές, χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, καταστροφή βιότοπων —απειλούν σοβαρά την επιβίωση του στα περισσότερα μέρη εκτός από λίγες «προπύργια» όπως η Κρήτη.

Η προστασία του δεν είναι μόνο θέμα διατήρησης ενός είδους πτηνού, αλλά διατήρησης ενός σημαντικού κρίκου στην αλυσίδα της ζωής — που διατηρεί την καθαριότητα και ισορροπία των οικοσυστημάτων στα οποία ζούμε.

Διάσωση Όρνιου

Από τον Θεόδωρο Μπένο Πάλμερ (συντονιστή ΠΟΔΑΖ)

1. Βασικές αρχές διάσωσης στο πεδίο

Οι διεθνείς οδηγοί αποκατάστασης γυπών (π.χ. VulPro’sVulture Rehabilitation Manual και husbandry guidelines για γύπες του γένους Gyps)τονίζουν ότι πρώτη προτεραιότητα είναι η ασφάλεια του πουλιού και των διασωστών, η ελαχιστοποίηση του στρες και η γρήγορη μεταφορά σε Κέντρο Περίθαλψης Άγριας Πανίδας (ΚΕ.ΠΕ.Α.Π.).

Γενικές αρχές:

• Μόνο εκπαιδευμένοι άνθρωποι πρέπει να επιχειρούν σύλληψη/χειρισμό. Τα όρνια έχουν ισχυρό ράμφος και μεγάλα φτερά, μπορούν να τραυματίσουν.
• Προσέγγιση ήρεμη, χωρίς φωνές, με αργές κινήσεις. Τα πουλιά ανταποκρίνονται καλύτερα σε «ήρεμο έλεγχο» παρά σε βίαιη ακινητοποίηση.
• Χρήση χοντρών γαντιών, σεντονιού/κουβέρτας ή μεγάλου υφάσματος για κάλυψη του σώματος και κυρίως του κεφαλιού, ώστε να μειωθεί το στρες.
• Σταθερό κράτημα του σώματος, με προσοχή στα φτερά και στο ράμφος, αποφεύγοντας πίεση στο στήθος (για να μπορεί να αναπνέει).
• Μεταφορά σε σκοτεινό, αεριζόμενο κλουβί μεταφοράς (pet carrier ή ξύλινο/πλαστικό κλουβί) με αντιολισθητικό δάπεδο.
• Επικοινωνία αμέσως με κτηνίατρο άγριας ζωής ή κέντρο περίθαλψης (ΚΕ.ΠΕ.Α.Π.) για οδηγίες.

Ειδικά για περιπτώσεις μαζικής αιχμαλώτισης (π.χ. για δακτυλιώσεις, τοποθέτηση πομπών, μεταφορά σε κέντρα), υπάρχουν πρωτόκολλα που περιγράφουν χρήση διχτυών, παγίδων τύπου «walk-in trap» κοντά σε ταΐστρες, χειρισμό από δύο ή περισσότερα άτομα, ασφαλή τοποθέτηση δακτυλιδιών (σημάνσεις στις φτερούγες) και πομπών GPS.

2. Εξειδικευμένες τεχνικές για δηλητηριάσεις

Για το Όρνιο υπάρχει ειδικό “Veterinary protocol forGriffon Vulture rescue and rehabilitation in cases of poisoning” που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE with Vultures (Κύπρος – Ελλάδα).

Τα βασικά βήματα που περιγράφονται (συνοπτικά, χωρίς ιατρικές λεπτομέρειες):

1. Άμεση συλλογή του ζώου
• Προτεραιότητα η γρήγορη απομάκρυνση από τον χώρο με τα πιθανά δολώματα.
• Παράλληλα, καταγραφή/σήμανση του σημείου (για τις αρχές, σκύλους ανίχνευσης δηλητηριασμένων δολωμάτων κ.λπ.).
2. Σταθεροποίηση
• Το πρώτο στάδιο είναι η γενική σταθεροποίηση: έλεγχος θερμοκρασίας, αναπνοής, ενυδάτωση.
• Σε βαριές δηλητηριάσεις (π.χ. φυτοφάρμακα, φυτοφάρμακα-καρβαμιδικά, οργανοφωσφορικά) απαιτούνται ειδικά αντίδοτα και εντατική υποστηρικτική αγωγή, αποκλειστικά από κτηνίατρο.
3. Αποτοξίνωση & υποστηρικτική αγωγή
• Χορήγηση υγρών, αντιμετώπιση σπασμών/αναπνευστικών προβλημάτων, σταδιακή σίτιση όταν σταθεροποιηθεί.
• Συχνός αιματολογικός έλεγχος μέχρι να αποκατασταθεί η λειτουργία οργάνων.
4. Αποφάσεις για επανένταξη
• Η τελική απόφαση για απελευθέρωση βασίζεται σε κλινική εικόνα, εργαστηριακά ευρήματα και δυνατότητα πλήρους πτήσης σε κλωβό πτήσης.

Χαρακτηριστικό ελληνικό περιστατικό δηλητηρίασης είναι αυτό με 13 όρνια στη Στερεά Ελλάδα, όπου 11 βρέθηκαν νεκρά και 2 μεταφέρθηκαν άμεσα στην ΑΝΙΜΑ με βαριά συμπτώματα· τα πουλιά νοσηλεύτηκαν σε ειδικές συνθήκες και φιλοξενήθηκαν στον Βοτανικό Κήπο Διομήδους μέχρι την ανάρρωση.

3. Περίθαλψη – αποκατάσταση σε κέντρα (ΚΕ.ΠΕ.Α.Π.).

Στην Ελλάδα, βασικό ρόλο στη διάσωση και περίθαλψη των Όρνιων παίζουν:

• ΑΝΙΜΑ – Σύλλογος Προστασίας και Περίθαλψης Άγριας Ζωής, με έδρα στην Αττική, πλήρως εξειδικευμένο προσωπικό και μεγάλη εμπειρία σε γύπες.
• «Δράση για την Άγρια Ζωή» (Θεσσαλονίκη), που έχει αναλάβει αρκετές περιπτώσεις τραυματισμένων γυπών, π.χ. Όρνιο που βρέθηκε εξαντλημένο τον Οκτώβριο του 2023 και μετά από νοσηλεία απελευθερώθηκε στην περιοχή του Νέστου.
• ΑΛΚΥΟΝΗ (Πάρος, Κυκλάδες) που έχει εμπειρία στην διάσωση μεγάλων πτηνών, π.χ. Όρνιο που βρέθηκε πυροβολημένο και επανεντάχθηκε στην Δαδιά το 2011 με την συνεργασία του WWF Ελλάδος.
• NAXOS Wildlife Protection (Νάξος, Κυκλάδες)

Τυπική διαδικασία σε αυτά τα κέντρα:

1. Πρώτη εξέταση & σταθεροποίηση (υγρά, αντιμετώπιση τραυμάτων, ακτινογραφίες κ.λπ.).
2. Μεσοπρόθεσμη νοσηλεία σε ήσυχους χώρους διαμονής, χωρίς οπτική επαφή με ανθρώπους όσο γίνεται, σωστή διατροφή (ψοφίμια/κρέας καλής ποιότητας) και παρακολούθηση βάρους.
3. Μεγάλοι κλωβοί πτήσης για να ελέγχεται αν το πουλί ανακτά πλήρως τη μυϊκή δύναμη και την ικανότητα πτήσης. Αυτό είναι κρίσιμο για το Όρνιο, που στη φύση χρειάζεται ώρες συνεχούς πτήσης.
4. Δακτυλίωση/σήμανση & απελευθέρωση σε κατάλληλη περιοχή, συνήθως κοντά σε ενεργές αποικίες και ταΐστρες. Σε αρκετές περιπτώσεις τοποθετούνται και πομποί GPS για παρακολούθηση μετά την απελευθέρωση.

4. Διάσωση στο πεδίο από τοπικές ομάδες

Στην Ελλάδα, ενθαρρυντικό είναι ότι πλέον υπάρχουν τοπικές ομάδες διάσωσης άγριας ζωής (Π.Ο.Δ.Α.Ζ. των Προσκόπων, Μουσεία Φυσικής Ιστορίας, φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών) που συνεργάζονται με τα κέντρα περίθαλψης (ΚΕ.ΠΕ.Α.Π.).:

• Λέσβος – Πρόσκοποι & Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους: εντόπισαν εξαντλημένο νεαρό Όρνιο, το ακινητοποίησαν με ασφάλεια, το τοποθέτησαν σε κλουβί μεταφοράς και σε συνεννόηση με την ΑΝΙΜΑ οργανώθηκε η μεταφορά του στην ενδοχώρα για περίθαλψη.

Τέτοιες περιπτώσεις δείχνουν τη σημασία της άμεσης επικοινωνίας με κέντρα περίθαλψης και της ύπαρξης εκπαιδευμένων εθελοντών στην πρώτη γραμμή.

5. Πρακτικές συμβουλές αν βρεθείς μπροστά σε Όρνιο που χρειάζεται βοήθεια

Για κάποιον μη ειδικό, οι συστάσεις –σύμφωνα με τα κέντρα περίθαλψης και τις διεθνείς καλές πρακτικές– είναι:

1. Μην προσπαθήσεις μόνος/η να το πιάσεις αν δεν έχεις σχετική εκπαίδευση.
2. Κράτα απόσταση και παρατήρησε: στέκεται στο έδαφος πολλές ώρες, δεν πετάει, δείχνει αποπροσανατολισμένο ή τραυματισμένο;
3. Κάλεσε άμεσα:
• ΑΝΙΜΑ, ΠΟΔΑΖ ή άλλο κοντινό κέντρο περίθαλψης,
• τοπικό Δασαρχείο ή Φορέα Διαχείρισης Προστατευόμενης Περιοχής.
4. Αν σου ζητηθεί να βοηθήσεις στη μεταφορά μέχρι να έρθουν ειδικοί:
• απόφυγε την επαφή με το ράμφος,
• χρησιμοποίησε σεντόνι/κουβέρτα για να το σκεπάσεις,
• βάλε το πουλί σε μεγάλο, σκοτεινό και ήσυχο χώρο (κουτί, πορτ–μπαγκάζ ανοιχτό με πλέγμα κ.λπ.), χωρίς ανθρώπινη φασαρία.

ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΟΡΝΙΟΥ (Gyps fulvus)

1. Γιατί χρειάζεται η βοήθειά μας;

Το όρνιο είναι μεγάλος γύπας, αυστηρά πτωματοφάγο είδος και πολύ σημαντικό για την «υγειονομική υπηρεσία» της φύσης. Οι πληθυσμοί του στην Ελλάδα έχουν μειωθεί δραματικά στην ηπειρωτική χώρα και διατηρούνται κυρίως στην Κρήτη.
Κάθε άτομο που σώζεται μπορεί να είναι κρίσιμο για την επιβίωση του είδους.

2. Πότε ένα όρνιο χρειάζεται βοήθεια;

Ένα όρνιο στο έδαφος δεν σημαίνει πάντα ότι είναι τραυματισμένο. Όμως χρειάζεται βοήθεια όταν:

• Δεν μπορεί να πετάξει, παρότι προσπαθεί.
• Παραμένει για πολλές ώρες στο ίδιο σημείο.
• Έχει εμφανή τραύματα (σπασμένη φτερούγα, αίματα, κρέας που φαίνεται).
• Είναι αποπροσανατολισμένο, ζαλισμένο ή δεν αντιδρά όταν το πλησιάζεις.
• Υποψιάζεσαι δηλητηρίαση (κοντά σε νεκρά ζώα, δολώματα, άλλα νεκρά πτωματοφάγα).

Σε κάθε τέτοια περίπτωση επικοινώνησε ΑΜΕΣΩΣ με ειδικούς.

3. Τι ΚΑΝΩ – Βήμα προς βήμα

1. Μένω ψύχραιμος/η & κρατώ απόσταση
• Παρατηρώ το πουλί από 10–20 μέτρα για λίγα λεπτά.
• Βγάζω μερικές φωτογραφίες αν μπορώ (χωρίς να το στρεσάρω).
2. Καλώ αμέσως κέντρο περίθαλψης ή αρμόδια αρχή
• Περιγράφω: περιοχή, κατάσταση πουλιού, αν υπάρχουν νεκρά ζώα/δολώματα γύρω, αν υπάρχει πρόσβαση με αυτοκίνητο.
3. Ακολουθώ τις οδηγίες τους στο τηλέφωνο
• Αν ζητηθεί να βοηθήσω στη μεταφορά, δρώ προσεκτικά (βλ. παρακάτω «Πώς χειρίζομαι ένα όρνιο»).
4. Προστατεύω τον χώρο
• Αν υπάρχει υποψία δηλητηρίασης, δεν αγγίζω δολώματα/πτώματα.
• Αποτρέπω ανθρώπους/ζώα να πλησιάζουν το πουλί.

4. Τι ΔΕΝ ΚΑΝΩ

• ❌ Δεν προσπαθώ να το «γιατρέψω» μόνος/η μου.
• ❌ Δεν του δίνω φαγητό ή νερό στο στόμα – υπάρχει κίνδυνος πνιγμού.
• ❌ Δεν το κυνηγώ για «να πετάξει». Μπορεί να εξαντληθεί ή να τραυματιστεί σοβαρά.
• ❌ Δεν το πιάνω από τα φτερά ή τα πόδια τραβώντας το.
• ❌ Δεν το κρατώ στο σπίτι μου «μέχρι να συνέλθει». Χρειάζεται ειδική κτηνιατρική φροντίδα.
• ❌ Δεν μετακινώ ή αφαιρώ πιθανό δηλητηριασμένο δόλωμα – το αναφέρω στους ειδικούς/αρχές.

5. Πώς χειρίζομαι ένα όρνιο (ΜΟΝΟ αν μου το ζητήσουν οι ειδικοί)

Το όρνιο είναι μεγάλο, δυνατό πουλί με ισχυρό ράμφος και φτερούγες. Χρειάζεται ΠΟΛΥ προσοχή:

1. Εξοπλισμός (αν είναι διαθέσιμος)
• Χοντρά γάντια εργασίας.
• Μεγάλο σεντόνι ή κουβέρτα.
• Μεγάλο κλουβί/κουτί μεταφοράς (π.χ. για σκύλο) ή προσωρινό χοντρό χαρτοκιβώτιο ή ξυλοκιβώτιο με τρύπες.
2. Προσέγγιση
• Πλησιάζω αργά, ήρεμα, χωρίς φωνές.
• Προσπαθώ να έρθω από πίσω ή πλάγια, ποτέ κατά μέτωπο.
3. Κάλυψη
• Ρίχνω το σεντόνι/κουβέρτα πάνω στο πουλί ώστε να καλυφθεί κυρίως το κεφάλι.
• Το σκοτάδι το ηρεμεί και μειώνει το στρες.
4. Κράτημα
• Περνάω τα χέρια μου γύρω από το σώμα, αγκαλιάζοντας το πουλί, συγκρατώ τις φτερούγες επάνω στο σώμα του.
• Προσέχω να μην πιέζω το στήθος (για να αναπνέει).
• Αν είμαστε δύο άτομα, ο ένας κρατά το σώμα, ο άλλος ελέγχει το ράμφος.
5. Μεταφορά σε κουτί/κλουβί
• Βάζω το πουλί μέσα προσεκτικά, αφήνοντας το κεφάλι σκεπασμένο.
• Στο πάτωμα τοποθετώ πετσέτες ή χαρτόνι για να μην γλιστρά.
• Κρατώ το κουτί σε ήσυχο, σκοτεινό, δροσερό χώρο μέχρι να το παραλάβει ειδικός.

6. Τι γίνεται μετά τη διάσωση;

• Το όρνιο μεταφέρεται σε κέντρο περίθαλψης άγριας ζωής.
• Εκεί γίνεται:
• Κτηνιατρική εξέταση (τραύματα, δηλητηρίαση, εξάντληση).
• Νοσηλεία, σίτιση, αποκατάσταση δύναμης.
• Παραμονή σε μεγάλους κλωβούς πτήσης μέχρι να ανακτήσει πλήρως την ικανότητά του να πετά.
• Όταν το πουλί είναι πλέον υγιές:
• Δακτυλιώνεται/σημαίνεται.
• Απελευθερώνεται σε κατάλληλο βιότοπο, κατά προτίμηση κοντά σε υπάρχουσες αποικίες και ταΐστρες.

Μικρό μήνυμα για ΟΛΟΥΣ

Αν δεις ένα όρνιο σε ανάγκη, δεν είναι «υπόθεση για ειδικούς μόνο» – είναι υπόθεση όλων μας.
Με μία κλήση, λίγη παρατήρηση και προσοχή, μπορείς να σώσεις ένα από τα πιο πολύτιμα πουλιά της Ελλάδας.