Από νωρίς το πρωί της Παρασκευής στις  28 του Γενάρη, ένα ιδιαίτερο νέο έκανε τον γύρο του διαδικτύου. Ένα νέο, που έθεσε κάθε μέλος της Προσκοπικής Ομάδας Διάσωσης Άγριας Ζωής. σε επιφυλακή! Όχι αδίκως, καθώς δεν εμφανίζεται κάθε ημέρα ένα μεγαλόσωμο θαλάσσιο θηλαστικό να κάνει βόλτες στα ρηχά νερά, σε μια παραλία της Αττικής, δίπλα στην πολύβουη Ποσειδώνος!

Κι όμως, ένας αρσενικός  Ζιφιός,  ένα φαλαινοδέλφινο, είχε  εκθαλασσωθεί στην παραλία της ΕΔΕΜ στο Παλαιό Φάληρο. Στο σημείο ήδη έσπευδαν για βοήθεια εξειδικευμένοι κτηνίατροι του Ερευνητικού Κέντρου Διάσωσης & Περίθαλψης Κητωδών «Αρίων»(http://www.arion.org.gr/) ,  αλλά και αρκετοί εθελοντές διαφόρων περιβαλλοντικών και διασωστικών ομάδων για να συνδράμουν με όποιες δυνάμεις διέθετε ο κάθε ένας με στόχο την διάσωση του ζώου! Ας μην ξεχνάμε πως το ίδιο φαλαινοδέλφινο είχε εμφανιστεί την προηγούμενη ημέρα στην περιοχή της Βουλιαγμένης και με τη βοήθεια δυτών, είχε ανοιχτεί μετα από εντατικές προσπάθειες ξανά στα νερά του Σαρωνικού.

Δε χρειάστηκε πολύ σκέψη… Γρήγορη συνεννόηση με τους συντονιστές της Προσκοπικής Ομάδας Διάσωσης Άγριας Ζωής, μαγιό και ειδικές χοντρές στολές στα σακίδια για παν ενδεχόμενο, ζεστά ρούχα και ξεκινήσαμε για την παραλία! Η συνεννόηση με τους συντονιστές της διάσωσης και η αξιολόγηση των αναγκών και της βοήθειας που μπορούμε να προσφέρουμε εμείς, το πρώτο μέλημα  μας! Όπως ήταν αναμενόμενο, εκτός από τους εθελοντές, πλήθος κόσμου μικροί και μεγάλοι, με μεγάλη περιέργεια παρακολουθούσαν  το σπάνιο θέαμα!

Μετά από μια σύντομη συνεννόηση με τα μέλη της Εθελοντικής Ομάδας Διάσωσης «SaveLife Lifeguard Hellas» καθώς και της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης ήταν σαφές ότι η φροντίδα του Ζιφιού, ήταν καλυμμένη. Η διαχείριση του κόσμου όμως, έπρεπε κάπως να διευθετηθεί.

Η μικρή μας ομάδα, μπορούσε πολύ εύκολα, να κάνει πλέον πράξη, αυτό που είχε διδαχθεί στην θεωρεία, κατά τη διάρκεια των εκπαιδεύσεων της ΠΟΔΑΖ.

«Διαχείριση πλήθους» !!!

Μια δουλειά που όταν γίνεται σωστά δεν φαίνεται, αλλά όταν δεν γίνεται, δημιουργεί πολλά προβλήματα. Όπως καταλαβαίνετε, με την δημοσιότητα που δόθηκε τόσο από τα ΜΜΕ αλλά και το διαδίκτυο,  κοινό κάθε ηλικίας είχε κατακλύσει την παραλία!

Άλλοι κοιτούσαν σιωπηλοί, άλλοι φώναζαν εκφράζοντας τις απόψεις τους για το τι είναι καλύτερο για το ζώο, άλλοι προσπαθούσαν να φθάσουν όσο πιο κοντά στην ακροθαλασσιά για να θαυμάσουν από όσο πιο κοντά γίνονταν την «Άγρια και Άγνωστη Ζωή» και φυσικά να την φωτογραφίσουν!

Περισσότερο, ζητούσαν πληροφορίες για το είδος και την κατάσταση του ζώου. Ήταν σημαντικό  οι κτηνίατροι του "Αρίων" και οι υπόλοιποι εθελοντές στο νερό να μπορέσουν με ηρεμία να φροντίσουν το «Φαλαινοδέλφινο».

Έτσι,  εκτός από τις πληροφορίες που μας έδωσαν οι κτηνίατροι, φρεσκάραμε στα γρήγορα τις γνώσεις μας  για το σπάνιο αυτό είδος.  Ο Ζιφιός (Ziphius cavirostris) λοιπόν, είναι ένα μεσαίου μεγέθους θηλαστικό που φθάνει τα 5-6 μέτρα μήκος και 300kg.βάρος, ενώ αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κητώδη για τη χώρα μας.

Συναντάται στην  Ελληνική τάφρο, στη Ν. Κρήτη, στη Δ. Λευκάδα, στο Αιγαίο, τη Χαλκιδική, τη Β. Λήμνο, τη Μήλο και την Κάρπαθο και  πρόκειται για ένα σκουρόχρωμο κήτος με ανοιχτόχρωμο κεφάλι, που παρουσιάζει όσο μεγαλώνει χαρακτηριστικές άσπρες «γρατσουνιές» στο σώμα του! Το ενήλικο αρσενικό φέρει ένα ζευγάρι κοντόχοντρα, κωνικά και προεξέχοντα δόντια στην κάτω σιαγόνα, η οποία επίσης προεξέχει της άνω, ενώ ξεχωρίζει από άλλα κητώδη από ένα μικρό πτερύγιο στη ράχη του. Βασική του τροφή, είναι τα καλαμάρια και όχι οι πλαστικές σακούλες που έχουν κατακλύσει τις θάλασσες μας και πρόκειται για ένα κητώδες που θηλαστικό που κατοικεί σε περιοχές με υποθαλάσσια φαράγγια και πεδιάδες. Δεν απαντάται συχνά σε ρηχά νερά,  καθώς ζεί σε μεγάλα βάθη, με μεγάλους χρόνους κατάδυσης, συνήθως διάρκειας  60 -80 λεπτών. Αυτός είναι κι ένας λόγος ότι για το συγκεκριμένο θηλαστικό, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία, μιας και οι ερευνητές, δεν το συναντούν συχνά στην επιφάνεια της θάλασσας ώστε να το παρατηρήσουν με ευκολία…

Αξίζει δε να αναφέρουμε, πως στοιχεία για την κατανομή του συγκεκριμένου είδους στην Ελλάδα αλλά και σε όλη τη μεσόγειο, προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από εκβρασμούς που δυστυχώς, συμβαίνουν πολύ συχνά!   Άρα η συγκεκριμένη συγκυρία, ήταν πολύ σημαντική από πολλές απόψεις για τους επιστήμονες!

 Πως όμως ένας Ζιφιός βρέθηκε σε τόσο ρηχά νερά της Βουλιαγμένης και του Παλαιού Φαλήρου;

Για τον συγκεκριμένο, ίσως να μην μπορέσουμε με σιγουριά να πούμε τι έφταιξε, αλλά αν ακούσουμε τους ερευνητές που μελετούν πολλά χρόνια το είδος στην Ελλάδα και τη Μεσόγειο, ενδεχομένως να επηρεάστηκε από τον άνθρωπο!  Τις τελευταίες 10 ημέρες, πραγματοποιούνται υποθαλάσσιες εκρήξεις με σκοπό την αναζήτηση κοιτασμάτων φυσικού αερίου στον Κυπαρισσιακό κόλπο στην Δυτική Πελοπόννησο.  Τα γιγαντιαία ηχητικά και οστικά κύματα, εκτός από τον πόνο που προκαλούν, έχουν ως αποτέλεσμα τον αποπροσανατολισμό και πολλές φορές τραυματισμό των κητωδών που ζούν σε κοπάδια στην περιοχή αυτή. Δεν είναι απίθανο  ο Ζιφιός, να περιήλθε σε αυτή την κατάσταση μετά από ένα τέτοιο γεγονός. Στη συνέχεια εύκολα μπορεί να παρασυρθεί από θαλάσσια ρεύματα και να φθάσει πολύ μακριά, ακόμη και στον Σαρωνικό!

Το φαλαινοδέλφινο παρατηρήθηκε πως είχε κάταγμα στην γνάθο και από τις εργαστηριακές εξετάσεις, διαπιστώθηκε σοβαρό τραύμα στο ρύγχος, διάφορα επιφανειακά τραύματα στο σώμα και μια σημαντική αφυδάτωση, τα οποία οδήγησαν τους ειδικούς στην χορήγηση ηλεκτρολυτών, αντιβιοτικών, παυσίπονων και σκευασμάτων κορτιζόνης, με σκοπό την ανακούφιση του!

Ο νεαρός Ζιφιός ,ο «Σωτήρης», όπως ονομάστηκε από τους εθελοντές διασώστες που πίστεψαν από το πρώτο λεπτό στη σωτηρία του, ανέπνεε άλλες φορές πιο κουρασμένα, άλλες φορές πιο ζωηρά πετώντας από το φυσητήρα του πολύ ψηλά νερό, εντυπωσιάζοντας τους παρευρισκόμενους και δείχνοντας ότι βρίσκεται ακόμη στη μάχη!!!  

Οι ώρες περνούν, ευτυχώς καταφέρνουμε όλοι μαζί να υπάρχει γενικά ηρεμία, κόσμος έρχεται και φεύγει και οι εθελοντές μέσα στο νερό εναλλάσσονται καθώς η θερμοκρασία του νερού είναι απαγορευτική γι’ αυτούς, παρά τις χοντρές χειμωνιάτικες στολές τους.

Ο ήλιος οδεύει πια στην Δύση του και καθώς οι συνθήκες δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο από πλευράς θερμοκρασίας αλλά και του σκοταδιού που πέφτει σιγά σιγά, η κτηνίατρος του Α.Π.Θ. Δρ. Νατάσσα Κομνηνού δίνει την εντολή για την χορήγηση της επόμενης δόσης φαρμάκων και την προτροπή ο Ζιφιός να οδηγηθεί στα ανοιχτά για να δοκιμαστεί η ικανότητα του να κολυμπήσει ελεύθερος. Αρχικά με την συνοδεία σκάφους αλλά και των δυτών, κολύμπησε μακριά από την ακτή.

 Παρά την αισιοδοξία όλων μας, το Σάββατο το πρωί, ο Ζιφιός βρέθηκε κοντά σε βράχια στην Σαλαμίνα. Κάτω πια από πολύ δύσκολες καιρικές συνθήκες λόγω βροχής και των ακόμη πιο χαμηλών θερμοκρασιών αλλά ευτυχώς με πολύ λιγότερο κοινό γύρω του, δέχθηκε νέα φαρμακευτική αγωγή και νωρίς το απόγευμα, απομακρύνθηκε μόνος, με μια κατάδυση στα βαθιά.

Τώρα, Δευτέρα βράδυ πλέον , διατηρούμε την αισιοδοξία μας, καθώς έχουμε δύο ημέρες να ακούσουμε νέα από το «Σωτήρη» το Ζιφιό!

Αυτές τις ημέρες και μετά τη στενή επαφή μας με ένα ζώο αλλιώτικο από τα άλλα, ένα είναι σίγουρο. Πως όλοι κατανοήσαμε κάτι πολύ σημαντικό…

Μπορεί τόσα χρόνια τα μαγικά μεγάλα θαλασσινά θηλαστικά να έχουν μια ιδιαίτερη θέση στις καρδίες μας και να έρχονται κοντά μας μέσα από τις φανταστικές ιστορίες του Μόμπυ-Ντικ, μα την ίδια στιγμή, στα βάθη των θαλασσών γράφουν τις δικές τους ιστορίες, εκεί όπου ανθρώπου μάτι δεν τα συναντά! Σε μια ζωή μακριά από εμάς!

Όλοι οι ειδικοί, όλα τα  Ινστιτούτα Ερευνών σε Ελλάδα και εξωτερικό, με την συνεχή τους παρουσία στις θάλασσες και τους ωκεανούς, θα συνεχίζουν τη δύσκολη αυτή προσπάθεια για την προστασία της θαλάσσιας ζωής, ενώ δεν θα σταματήσουν να υπάρχουν και άνθρωποι – εθελοντές, που νοιάζονται πραγματικά να προσφέρουν βοήθεια όποτε αυτή τους ζητηθεί!

Όμως τα προβλήματα, δεν θα λυθούν εάν δεν θεσπιστούν και εφαρμοστούν τα κατάλληλα θεσμικά μέτρα για την αποτελεσματική προστασία αυτών των ζώων, αλλά και εάν δεν συνειδητοποιήσουμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος, είναι μια υπόθεση που αφορά όλους μας και τον καθέναν ξεχωριστά!

Εμείς, το μόνο που έχουμε να ευχηθούμε, είναι καλή συνέχεια στα ταξίδια του Ζιφιού, μετην ελπίδα να κολυμπάει πάντοτε ελεύθερος για πολλά χρόνια ακόμη, στις Ελληνικές θάλασσες!

Άννα Λάτσιου – ΜSc Ιχθυολόγος

Αθηνά Τσεκούρα – Περιβαλλοντική Εκπαίδευση & Εκπαίδευση Καταδύσεων

Μέλη Προσκοπικής Ομάδας Διάσωσης Άγριας Ζωής